Begin dit jaar kreeg ik een mail van Clemens Uitdehaag, tussen 1961 en 1967 leerling van onze school. Hij wilde graag nog eens in contact komen met docenten die in zijn tijd aan het Sint-Janslyceum verbonden waren. Gezien de leeftijd van Clemens, ook al de zeventig gepasseerd, vermoedde ik dat weinig van zijn oud-leraren nog in leven zouden zijn. René Kok ging op zoek en vond er precies een hand vol. Twee van hen vonden het erg leuk én waren nog vitaal genoeg om in te gaan op de uitnodiging voor een mini-reünie bij Clemens thuis: Hessel Altenburg (leraar scheikunde 1955-1988) en Wim van Lankveld (leraar geschiedenis 1962-1998).
Clemens nodigde mij eveneens uit en samen met Hessel, Wim en zijn vrouw Bets reed ik op woensdagmiddag 17 augustus richting Zaltbommel waar Clemens, zijn klasgenoot Michel Versantvoort en hun beide Miekes ons bijzonder hartelijk verwelkomden. Het werd een onvergetelijke middag!
We genoten van het enorme gastvrije onthaal door Mieke en Clemens maar zo mogelijk nog meer van het ophalen van herinneringen waarbij het ene verhaal het andere opriep en de beide oud-docenten en oud-leerlingen elkaar op een prachtige manier aanvulden. Als relatief buitenstaander, mijn Sint-Janstijd begon pas in 1990, vond ik het een genot om hier getuige van te mogen zijn. Anekdotes over bijzondere docenten zoals die leraar wiskunde (Köster) die naast zijn docentenbaan een handeltje in rookartikelen dreef waarbij collega’s tegen gereduceerde prijs tabakswaar konden afnemen. Of die andere aimabele leraar uit dezelfde sectie (Van Beek) die als een soort zij-instromer op school terecht kwam na zijn succesvolle carrière als kolonel in voormalig Nederlands Indië waar hij betrokken was bij de arrestatie van Soekarno (1948). Na de les vertelde hij regelmatig gepassioneerd over zijn heldendaad waarbij hij steeds hetzelfde bewijsmateriaal toonde.
Na bijna zestig jaar stond dat gekartelde zwart wit fotootje zowel bij Clemens als bij Michel nog helder op het netvlies (1). En wat zij zich natuurlijk niet herinnerden maar Hessel en Wim des te beter dat oud-docent Frans Roefs (die ik alleen ken van zijn vakbondsactiviteiten) bij het afscheid van collega Spits (lerares Frans) in een act, waarin hij haar imiteerde, zijn gehoor niet stil kreeg en de sinaasappels waarmee hij zijn BH gevuld had de zaal in smeet om de orde te herstellen. Goed dat het geen meloenen waren, zei ik.
Naast humoristische herinneringen natuurlijk ook tragische zoals de plotselinge dood van Rinie Kwekkeboom, die aan het begin van een schooldag tijdens de warming up van een gymles overleed. Cardioloog Clemens kon ons haarfijn uitleggen wat daarvan de oorzaak was. En Michel vulde aan dat Tonny, de broer van Rinie, vanwege hetzelfde hartfalen eveneens tijdens de gymles stierf en wat de impact was van die twee veel te jonge overlijdens op het gezin dat evenals hij in de Muntel woonde.
Ik vond het ook interessant om te horen over onderwijskundige experimenten die indertijd nog wel konden maar nu beslist niet meer. Zo vertelde Clemens dat er een aparte groep gevormd werd van kinderen met academisch opgeleide ouders en het relatief hoge percentage hoogleraren dat uiteindelijk uit die groep is voortgekomen.
En ervaringen die ik herkende uit de tijd dat ik zelf rector was en volgens mij van alle tijden zijn: leraren die de ene leerling wél en de andere leerling helemaal niet inspireren. Of specifieker die leraar natuurkunde (Ootes) waar Clemens heel goede herinneringen aan had en bij wie Michel vooral onvoldoendes scoorde waardoor hij een bètastudie koos waar hij geen natuurkunde voor nodig had: farmacie.
Dat leerlingen bij leraren tot op hoge leeftijd in beeld blijven, illustreren twee recente ervaringen die Wim en Hessel inbrachten. Onlangs ging bij Wim de bel en stond een man op de stoep die hij niet meteen herkende: “Meneer van Lankveld, kent u me nog? Ik ben Ad van Els, 69 jaar, oud-leerling en ik kom u mijn proefschrift aanbieden!” Bij de koffie volgde een zeer geanimeerd gesprek waarin hij zijn levensloop schetste. Het proefschrift ging over een middeleeuwse monnik (Ademar van Chabannes 989-1034) die in een klooster in Limoges verbleef, daar docent was en allerlei notities had achtergelaten. En Hessel vertelde dat hij eerder dit jaar een overlijdensadvertentie zag van een oud-leerling. Hij stuurde de familie een condoleance. Een paar weken later zocht de weduwe contact en vroeg of ze eens langs mocht komen omdat ze zo graag wat meer over de schooltijd van haar man wilde horen. Ik dacht aan een citaat van de Amerikaanse historicus Henri Brooks (1838-1918): Een leraar raakt de eeuwigheid, hij kan nooit weten wanneer zijn invloed ophoudt.
Een middag vol verhalen en dierbare herinneringen en zo’n ontmoeting smaakt natuurlijk naar meer. ‘Wanneer is de volgende reünie?’ vroeg Clemens bij het afscheid. De laatste was in 2019 bij het honderdjarig bestaan en als Vrienden van het Sint-Janslyceum namen we ons eerder voor om elke vijf jaar het initiatief te nemen. Dat betekent dat we dan plannen gaan maken voor 2024. Ik weet zeker dat Michel en Clemens dat jaar zullen aangrijpen om hun voormalige klasgenoten weer te ontmoeten. Graag roep ik lezers op om zich te melden (vrienden@sjl.nl) wanneer ze dat ook van plan zijn, dan kunnen we elkaar wellicht helpen bij de voorbereiding.
Ans Buys
1) De foto van de arrestatie van Soekarno door kolonel W.C.A. van Beek (commandant van het Speciale Troepen Corps en de latere leraar wiskunde) is gemaakt op 19 december 1948 en verschenen in De Tijd, Nieuwe Rotterdamse Courant en het Parool van 30 december 1948. Michel wees me op een roman die over diezelfde tijd gaat: ‘De tolk van Java’ (2016) van Zomergast Alfred Birney en in 2017 bekroond met de Libris Literatuurprijs.
@Nieuwsbrief 3, september 2022